Cmentarze żydowskie w Polsce
Niemal od początku polskiej państwowości tereny naszej ojczyzny były zamieszkiwane przez osoby narodowości żydowskiej. Jeszcze przed II wojną światową ziemie II Rzeczpospolitej zamieszkiwało ponad 3 miliony Żydów. Ponad tysiącletnia historia ich obecności nad Wisłą została przekreślona przez Niemców. Masowe eksterminacje w latach 1939-1945 sprawiły, że na terytorium Polski Rzeczpospolitej Ludowej przetrwała jedynie garstka polskich Żydów. Obecnie szacuje się, że w naszej ojczyźnie ta mniejszość narodowa liczy sobie jedynie od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy obywateli.
Jednym ze świadectw materialnych, które świadczą o historii polskich Żydów i przetrwały do czasów współczesnych, są żydowskie cmentarze. W języku polskim funkcjonuje kilka nazw na te miejsca – kirkut, kierkow, kirchol czy kierchol. Sami Żydzi nazywali cmentarze określeniem bejs ojlem, co w tłumaczenia oznacza „dom świata (wiecznego)”.
Według różnych szacunków do czasów współczesnych przetrwało ok. 1100-1200 cmentarzy żydowskich o bardzo zróżnicowanym stanie zachowania. Wiele takich miejsc pamięci zostało zniszczonych w czasie II wojny światowej i po niej. Nagrobki (macewy) były używane do budowania dróg i ulic, a także jako materiał do budowy różnych budowli. Dopiero w III Rzeczpospolitej w 1991 roku została uchwalona ustawa, która zapewniła nienaruszalność cmentarzy wszystkim związkom wyznaniowym.
Największy cmentarz żydowski w Polsce położony jest w Łodzi przy ul. Brackiej. Na tym zabytkowym cmentarzu pochowanych jest ok. 160 000 osób, co sprawia, że jest on drugą największą tego typu nekropolią w Europie. Został założony w 1893 r. i obejmuje obszar ponad 40 hektarów. Na jego terenie pochowanych jest ponad 43 000 osób, które zmarły w łódzkim getcie. Przy jego głównej alei zlokalizowane są głównie grobowce rodzinne, spośród których szczególnie wyróżnia się mauzoleum Izraela Poznańskiego, który był fundatorem ziemi pod tę nekropolię. Oprócz niego na cmentarzu pochowanych jest wielu znanych łodzian (m.in. lekarz Seweryn Sterling czy rodzice Juliana Tuwima).
Kolejnym największym cmentarzem żydowskim jest ten w Warszawie w dzielnicy Wola przy ul. Okopowej. Zajmuje obszar ponad 33 hektarów i znajduje się na nim ponad 200 000 macew (nagrobków żydowskich), które stanowią zbiór najcenniejszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Decyzja o jego budowie zapadła w 1806 roku i zakładała jego podział na kwatery: wojskową, porządkową, ortodoksyjną i postępową. Cały cmentarz ogrodzony jest ceglanym murem. Na jego terenie znajduje się wiele pomników pamięci świadczących o jego burzliwej historii (w trakcie II wojny światowej był częścią getta): Pomnik Ofiar Getta Warszawskiego, Pomnik Pamięci Dzieci – Ofiar Holokaustu, Pomnik Janusza Korczaka, Pomnik żydowskich oficerów Wojska Polskiego.
Również w innych miastach Polski zlokalizowane są żydowskie kirkuty, które stanowią o historii polskich Żydów. Nowy cmentarz żydowski w Krakowie, stary cmentarz w Lublinie, czy stary cmentarz żydowski we Wrocławiu – to tylko kilka przykładów miejsc pamięci, o które warto dbać i odwiedzać, gdyż pozwalają poznawać piękno żydowskiej sztuki nagrobnej. A jeśli potrzebujesz pomocy w posprzątaniu, skorzystaj z usług ISTOTNI.PL – sprawdź ofertę.
